Organska proizvodnja u Srbiji i dalje je neiskorišćeni dragulj domaće poljoprivrede, sa ogromnim potencijalom za razvoj i izvoz. Iako beleži značajan napredak, njene mogućnosti ostaju daleko od potpuno iskorišćenih, posebno u oblasti povrtarstva, gde se kriju najveće prilike za rast.
RAST, ALI I PROPUŠTENE PRILIKE
Tokom 2023. godine, ukupne površine pod organskom proizvodnjom u Srbiji obuhvatale su 29.002 hektara. Najveći deo ovih površina zauzima voće, sa udelom od 33,4%, dok je povrće zastupljeno na svega 1,5%, odnosno na tek 224 hektara. Od povrća, krompir prednjači sa 34,8 hektara, dok slede dinje, tikve i pasulj, čija proizvodnja ne prelazi 15 hektara po kulturi.
Iako su povrtnjaci retkost u organskoj proizvodnji, stručnjaci smatraju da baš ova oblast može postati ključ za njen razvoj. Docent na Poljoprivrednom fakultetu u Novom Sadu, dr Đorđe Vojnović, ističe da bi širenje površina pod povrćem moglo značajno doprineti diversifikaciji i povećanju konkurentnosti Srbije na međunarodnom tržištu.
Srbija ima solidnu osnovu za razvoj organske proizvodnje, ali potrebne su joj jasnija strategija, veća podrška i bolja edukacija proizvođača, kako bi postala ravnopravan segment domaće i globalne poljoprivrede (docent dr Đorđe Vojnović)
IZVOZ KAO GLAVNI POKRETAČ
Jedan od najsvetlijih aspekata domaće organske proizvodnje je izvoz, koji čini većinu ukupnog plasmana proizvoda. Tokom 2023. godine, Srbija je izvezla čak 15.627 tona organskih proizvoda u vrednosti od 52,8 miliona evra. Glavna tržišta su bile Nemačka, Sjedinjene Američke Države i Holandija, što ukazuje na značaj koji srpski organski proizvodi imaju na globalnom nivou.
U Sloveniji 42.181 hektar
U Evropi, organska proizvodnja beleži znatan uspeh, sa velikim površinama u nekoliko zemalja. – Italija, kao jedna od najvećih zemalja po površini pod organskom proizvodnjom, ima 2,3 miliona hektara, Austrija 677.000 hektara, a Slovenija ima 42.181 hektar – napominje docent Vojnović. – Površine u Srbiji sa 29.002 hektara organske proizvodnje neuporedive su u odnosu na veličinu oranica u navedenim zemljama, ali naši podaci ukazuju na veliki potencijal za dalji razvoj organske proizvodnje, posebno kroz unapređenje agrarne politike i edukaciju proizvođača. Potrebna je još bolja edukacija proizvođača i promocije organskih proizvoda na domaćem tržištu.
Uprkos ovim ohrabrujućim brojkama, stručnjaci upozoravaju da su potrebni veći napori u cilju edukacije proizvođača, kao i bolja institucionalna podrška. Jedan od ključnih izazova je nedovoljna umreženost proizvođača, što otežava plasman i smanjuje njihovu konkurentnost.
PUT KA ODRŽIVOJ BUDUĆNOSTI
Da bi organska proizvodnja postala ravnopravan deo srpske poljoprivrede, potrebna je sveobuhvatna strategija koja će podsticati inovacije i pružati podršku proizvođačima. Ažurirane liste dozvoljenih preparata, koje Ministarstvo poljoprivrede redovno objavljuje, već olakšavaju rad proizvođačima, dok dostupna literatura i savetodavne službe pomažu u usvajanju savremenih metoda obrade zemljišta i zaštite bilja.
Pored toga, stručnjaci smatraju da je ključ uspeha u umrežavanju i zajedničkom nastupu proizvođača na tržištu, što bi omogućilo bolji plasman i veću vidljivost proizvoda. Srbija ima solidnu osnovu za razvoj organske proizvodnje, ali da bi potencijal bio u potpunosti iskorišćen, neophodna je veća institucionalna podrška i strateški pristup.
