Svi putevi (Beo)grada vode na Zeleni venac. Već skoro čitav vek svi prestonički putevi ukrštaju se na pijaci smeštenoj u samom srcu grada decenijama ukrašenoj specifičnim kariranim krovovima.
Titulu kraljice ovo gradsko srce pazara ipak nije dobilo samo zbog dobre lokacije. Svečano otvorena 1926. godine, po zatvaranju prve beogradske, „Velike pijace“ koja se nalazila na Studentskom trgu, bila je najmodernija tržnica u Beogradu.
Sjajno organizovana u nastanku, od starta se postavila kao jedna od prepoznatljivih tačaka grada. I danas opravdava titulu koju su joj nadenuli – rekonstruisana, natkrivena i savremeno opremljena, spremna da odgovori na sve potrebe kupca ili slučajnog prolaznika 21.veka.
Posle rekonstrukcije završene početkom 2007. godine pijaca je obogaćena novim sadržajima uz očuvanje njenog autentičnog lika. Modernost joj je, ipak, za nijansu uskratila starinski šarm i komšijsku ljubaznost po kojima je skoro vek bila prepoznatljiva. Zbog svog jedinstvenog arhitektonskog rešenja, zdanja koga krasi kupola na vrhu, pijaca Zeleni venac stavljena je pod zaštitu države kao kulturni spomenik.
Pozorište, stanica fijakera, pa tek onda pijaca
Zeleni venac važi za najstariju aktivnu balkansku pijacu. Na tom mestu još 1847. godine bio je pazar, da bi 1885. godine po odluci Uprave varoši Beograda ta lokacija postala jedna od sedam fijakerskih stanica u gradu.
Srpski deo varoši u Beogradu, posle Drugog srpskog ustanka prostirao se oko stare crkve, na prostoru današnje Saborne, oko koje je postojalo groblje početkom 19.veka Ovaj prostor se krajem dvadesetih godina sve više razvijao u nekoliko nivoa: političkom, kulturološkom, ubranom, komunalnom i privrednom, što je nametalo i potrebu za transformaciju prostora oko groblja na Zelenom vencu.
Izgradnjom i urbanizovanjem ovog dela varoši, postepeno su se umnožavali njegovi sadržaji i funkcije. Odlukom kneza Miloša groblje na Zelenom vencu je 1835. godine preseljeno na Tašmajdan, gde je iste godine nastala grobljarska ili prva, mala Crkva Svetog Marka.
Kako se na Tarazijskom platou, ispod hotela „Moskva“, nekada nalazio veliki izvor, i turski vodovod, po kome su Terazije dobile ime, višak vode se slivao duž padine ka Zelenom vencu, Prizrenskom ulicom, pa se na prostoru današnje pijace stvarala s velika bara za čiji se prelazak upotrebljavao čamac.
S kraja 19. i s početka 20. veka, Zeleni postaje saobraćajno čvorište grada, kroz koje su obavezno prolazili svi oni koji su u Beograd dolazili i iz njega izlazili. Tada se javila potreba da se na ovom mestu osnuje pijaca, zbog velikog prometa i činjenice da ovaj prostor nije bio pogodan za stambenu izgradnju.
Gradnja prvog beogradskog pozorišta na ovom mestu nije uspela jer je teren je bio vrlo podvodan, pa se pokušalo s temeljima na šipovima, ali i posle zabadanja 2.000 hrastovih šipova pojavljivala se voda. Tako su 1853. godine radovi obustavljeni, jer više nije bilo novčanih sredstava.
Prva skupština piljara Srbije je održana na Zelenom vencu davne 1918. godine, a već 1926. nastaje za to vreme najmodernija pijaca. Zbog dobre organizacije, modernih tezgi i široke ponude robe narod ju je prozvao kraljicom pijaca. Prostor koji je obuhvatala pijaca „Zeleni venac“ je i područje današnje autobuske stanice gradskog prevoza. Roba se dovozila zaprežnim kolima, a bogatiji prodavci su sopstvenim kamionima dovozili svoje proizvode da prodaju u centru grada. Tezge su u to vreme bile drvene, a pravili su ih sami prodavci. Ovde su decenijama dolazili prodavci i kupci iz svih krajeva zemlje. Na njoj su robu nudili proizvođači iz okoline Višnjice, Slanaca, Velikog Sela, Ovče, Borče i Obrenovca
Osim epiteta beogradske kraljice, danas ponosno nosi titulu jedne od najmodernijih zelenih pijaca na Balkanu.
Rekonstrukcija “Zelenjaka” u brojkama
Jedna od najstarijih pijaca na Balkanu, posle rekonstrukcije 2005-2007, ima ukupnu površinu pijačnog platoa od 6.600 kvadratnih metara, a na 410 tezgi prodaju se samo poljoprivredno-prehrambeni proizvodi. U mlečnoj hali je 60 vitrina za mlečne proizvode, a na samoj pijaci je i 50 lokala. U podzemnoj etaži je 800 kvadratnih metara magacinskog prostora, sedam lokala i 125 parking mesta za korisnike pijačnih lokala i tezgi. Devet miliona evra za radove obezbedili su tada Skupština Grada Beograda i JKP „Beogradske Pijace“
Pijaca je moderno opremljena i pomoćnim prostorijama, poput manipulativnog prostora za istovar robe, dva teretna lifta za prenošenje robe iz donjeg u gornji nivo, dva javna toaleta, trafo stanice, toplotne podstanice, prostorije za dizel agregat, smećare i garderobe za radnike.
Prostor za prodaju voća i povrća klimatizovan je 2013, a na inicijativu zakupaca ugrađen je sistem zaštite od ptica. Tako je pijaca „Zeleni venac” postala jedna od najmodernijih zelenih pijaca ne samo u Beogradu već i u Srbiji.
